Nikotin bandı, nikotin sakızı veya Zyban'la sigarayı bırakabilir miyim?

Bu ve buna benzer sorular dr. pozitif'e sık geliyor.

İşin aslı şöyle: Nikotin bandı, sakızı ve Türkiye'de daha az kullanılan püskürtme veya içe çekme araçları ile Zyban ticarî adıyla bildiğimiz bupropion... Bunların hepsi sigara bırakmada yardımcıdır. Tabi, ne zaman kullanılacağını, nasıl kullanılacağını ve belki en az bunlar kadar önemlisi, ne zaman kullanılmayacağını bilmek kaydıyla.

Bu yardımcıların yanı sıra, fakat belki tek tek hepsinden önemlisi klinisyenlerle temastır. Amerikan Sağlık Bakanlığı'nın yayınladığı ve binlerce araştırmanın meta-analizine dayanan raporda, klinisyenlerle temasın, sigara bırakmada "doz etkisi" bulunduğunu gösteriyor. "Doz etkisi" tıpta, sadece "iyi gelir" hükmüyle yetinilmediğini, artan miktarların da artan iyileşmelere sebep olduğunu belirten bir terimdir. Gerçekten, klinisyenlerle haftada meselâ 60 dakika temas eden bir tiryakinin, 30 dakika temas edenden daha kolay sigara bıraktığı gözlenmiş. Klinisyen sayısı da aynı etkiye sahip. Sadece doktorla temas eden, hem doktor, hem psikolog hem de spor uzmanı ile temas edenden daha çok sıkıntı çekiyor.

Bünün bunlar, yani nikotin ikame (replasman) araçları, bupropion, davranış terapisi, birlikte ve koordinasyon içinde kullanıldığında başarma ihtimali artıyor.

Kendi kendine bırakmaya çalışanlarda başarı oranı %10 civarında. Nikotin takviyeleri bunu %15- 20 arasına yükseltiyor. Bupropion %20'nin üzerine taşıyor. Davranış terapisinin %30 lara varan bir etkisi var. Bunlar birlikte ve programlı şekilde uygulandığında başarı %70'in üzerine çıkıyor.

Fakat soruyu yukarıdaki şekilde soran dr. pozitif sitesi abonelerinin pek de günahı yok. Çünkü ilaç firmaları, reklâmlarında "hapı al, sigarayı bırak-- garanti!" gibi bir hava yarattılar. Sonunda Sağlık Bakanlığı-haklı olarak-müdahale etti. ABD Gıda ve İlaç İdaresi de bu tip reklamlarla ilgili olarak üretici firmaya uyarı yapmıştı.

Özetlersek: Sigara önlenebilir ölüm sebeplerinin başında geliyor ve tiryakilerin sağlık için yapabilecekleri ilk şey sigarayı bırakmak. Bunu başarmak için ne yapmak gerektiğini eskisinden çok daha iyi biliyoruz. Araştırmalar ve onların kliniğe uygulanan sonuçları batıda on milyonlarca kişiyi sigaradan kurtardı. (Yalnız ABD'de bu rakam 50 milyon) Fakat son analizde sigarayı onu kullanan kendi karar ve iradesiyle bırakıyor. Bantlar, haplar, doktorlar, psikologlar ve diğer uzmanlar sadece bu iradenin yardımcısı.