Daha 1970'lerde yapılan geniş kapsamlı bir araştırmada, bütün ölümlerin %77'sinin başlıca altı kaynağı bulunduğu görüldü.* Fakat asıl çarpıcı sonuç, bu nedenlerle ölüp ölmeyeceğimizi belirleyen sebepler konusundaki buluştu. Neyi yapamazsak veya yanlış yaparsak bu öldürücüler bizi yakalar? Veya, tersinden baktığımızda, bu ölüm kaynaklarını neler önler?

Aşağıdaki tablo, bu soruların cevabını, her ölüm sebebi için tek tek veriyor. Biz özeti özetliyelim: Hastalığımızda da sağlığımızda da yaşam tarzımız, %44 etkisi ile baş belirleyici. Biyoloji ve çevre şartları yaşam tarzından sonra ikinci ve üçüncü sırada yer alıyor. Tıbbî bakımın varlığı ve doğruluğu, veya yokluğu ve yanlışlığı ancak %11,8 ile dördüncü sırada.

Eski hekimlerin bir sözü akla geliyor: "Siz hastalığı kepçe ile alırsınız; biz kaşıkla çıkartmaya çalışırız." Bu geçmişte de doğruydu, tıbbın bu derece ilerlediği günümüzde de doğru.

Belki ölümden de kötüsü, sağlıksız bir hayattır. Yukarıdaki tablo, sağlıklı yaşam tarzının getireceği yaşama sevinci dolu bir ömür ile, sağlıksız alışkanlıkların yol açacağı kalitesiz hayatı karşılaştıramıyor.

Muhakkak ki sağlık, hasta olmamaktan ibaret değil. En başta doğru yaşam tarzı ile, sonra da sağlıklı çevre koşulları ile "daha sağlıklı" olabiliriz. Kendi sağlığımız her şeyden önce kendi elimizde. Ondan, hekimlerden önce biz sorumluyuz.

"Canım ne olacak, sağlıklı yaşam da neymiş, hastalanırsam doktora gidiveririm" düşüncesi, olsa olsa, "Trafikte dikkatli olmama ne gerek var, kaza olursa ambulans çağırırım, olur biter" düşüncesi kadar doğrudur.

Peki doğru yaşam tarzı ne? Bu sorunun cevabı da birçok değişkeni bir arada barındırıyor. Fakat başta sigara içmemek, sağlıklı beslenme (diyet) ve egzersiz geliyor. Bu konuda bilimsel araştırmaların sonuçlarına bir göz atmak isterseniz, sitemizdeki, "Önlenebilir ölüm sebepleri: Tütün, fazla kilolar ve hareketsizlik başta" yazısını okuyunuz.

_____________________________

* Devers GEA, An Epidemiological Model for Health Policy Analysis, Soc Ind Res, 1976; Vol 2, p 465.