Lif, E vitamini gibi belli işlev gören; doymaktan çok sağlığı geliştirmek ve korumak için üzerinde durulan besinlere bir yenisi eklendi: Likopen. Bu antioksidan en çok domates salçasında bulunuyor!

Amerikan Diyetetik Derneği'nin "Beslenme ve Siz: 2002'de Eğilimler" başlıklı incelemesinde beslenmenin tüketiciler için her zamankinden daha önemli olduğu belirtiliyor. Günümüzün önde gelen eğilimlerinden biri, temel beslenme gereklerinin ötesinde, işlevsel yararı olan gıdalardır. Yani besinler sadece karın doyurmak için değil sağlığı geliştirmek için de kullanılabilir. Her besinin içinde sağlığı geliştirici farklı maddeler keşfedilmeye başlandı tabii ki farklı olan bu maddelerin işlevleri de farklı. Bunlara bu yüzden "işlevsel besinler" deniyor.Bu konudaki araştırmalar hararetle devam etmekte.

Domates mi dediniz? - Domateste, likopen denilen ve bazı kanser türlerinin önlenmesinde yardımcı olduğu düşünülen önemli bir karetenoid vardır. Araştırmalar, likopenin konserve yapımı sırasında uygulanan ısı ile değişime uğrayarak vücudumuzun daha kolay yararlanacağı bir yapı kazandığını gösteriyor. Dolayısıyla işlem görmüş domatesli besinler, meselâ salçalar ve konserve domates en iyi likopen kaynaklarından biri haline geliyor.

Likopen: Sağlıklı bir antioksidan

Bugün bilim, meyve ve sebzelerin sağlıklı bir beslenmenin parçası olması gerektiğini daha iyi anlıyor. Belki sizi, olağanüstü lezzetleri ve parlak renkleri çekiyor. Fakat meyve ve sebzeler aynı zamanda yararlı da. Yeme alışkanlığınızda günde iki- üç porsiyon meyve ile üç- beş porsiyon sebze bulunmalı.

Meyve ve sebzelerde; C vitamini, E vitamini, beta- karoten ve likopen gibi antioksidanların da dahil olduğu önemli besin öğeleri bulunur. Antioksidanların hastalıklara karşı savunma sistemini harekete geçirip güçlenmesini sağlayan özellikleri vardır. Antioksidanlar, vücut hücrelerinin enerji temini için oksijeni yakarken oluşan serbest radikalleri etkisiz hale getirirler. Serbest radikaller denen maddeler hücrelere zarar verip yaşlanmayı hızlandırdığı gibi bazı kanserler ve kalp damar hastalıkları için risk oluştururlar.. Yine antioksidanlar, bağışıklık sisteminin sağlıklı kalmasında, kanser ve başka bazı hastalık risklerinin azalmasında yardımcı olabilir.*

Likopen nedir?

Özellikle bir antioksidan, son yıllarda araştırmacıların çok dikkatini çekti. Likopen, domates, pembe greyfurt ve karpuz gibi meyve ve sebzelere kırmızı rengi veren renk maddesidir. Aynı zamanda güçlü antioksidan kapasitesine sahiptir. Birden fazla çalışma, bol likopenli besin tüketimi ile prostat kanseri ve kalp ve damar hastalıkları riskinin azalması arasında bağlantı olduğuna işaret ediyor.

1995'de Harvard Üniversitesi'nde 47 894 erkek üzerinde yapılan bir çalışmada, araştırmacılar, haftada 10 ve daha fazla porsiyon domates ürünü yemekle prostat kanserinde yüzde otuz dörde varan bir risk azalması arasında bağlantı buldular.

Antioksidanların kalp hastalığına karşı koruyucu etkisi iyice incelenmiştir. Yakın zamanda yayınlanan bir araştırmada, vücut yağlarında yüksek miktarda likopen bulunan erkeklerin kalp krizi geçirme ihtimalinin, vücut yağlarında çok az miktarda likopen bulunanlara oranla yarı yarıya azaldığı görüldü. Araştırmacılar, vücut yağındaki likopenin, diyetteki likopen miktarını gösterdiğini belirledi.

Likopeni nerede bulabilirim?

Vücudumuz likopen üretmez. Bu yüzden onun faydasına, ancak likopence zengin besinler tüketerek ulaşabiliriz. Makarna sosu, domates suyu, keççap ve pizza sosu gibi domates ürünleri tipik Amerikan beslenme alışkanlığındaki en zengin likopen kaynaklarıdır. Gerçekten bu besinler A. B. D.'de tüketilen toplam likopenin yüzde 80'ini sağlarlar. Karpuz ve pembe greyfurt gibi gıdalar da daha az miktarda likopen verir.

Likopen işlenmiş domates ürünlerinden alındığında, taze domatese oranla vücutta daha kolay emilir. Bunun sebebi hâlâ açık değildir. Bir çalışmada, domates salçasındaki likopenin, taze domatese oranla 2.5 kat daha fazla emildiği gözlendi. Taze domatesin az miktar yağ ile pişirilmesi likopen emilimini büyük çapta arttırıyor.

Şimdi likopence zengin besinler almanın yararlarını bildiğinize göre, onu beslenme programınıza almak için aşağıdaki ip uçlarını değerlendirebilirsiniz:

Likopen tüketiminizi arttırmanın yolları:

• Çabuk ve basit bir yemek için, bir domates esaslı sos açın ve en sevdiğiniz makarna çeşidinin üstüne dökün. Üstüne buharda pişmiş sebze veya rendelenmiş peynir koyun.

• Kendi spagetti sosunuzu yaparken domates salçası ve az miktarda zeytin yağı kullanın.

• Ara öğünlerinizde domates suyu veya sebze suyu için.

• Çorba seçerken domatesi de düşünün!
• Karpuz, hafif, yağsız bir üstlüktür.
• En sevdiğiniz kahvaltıya taze pembe greyfurt ekleyerek tat duyunuzu uyandırın.

Amerikan Diyetetik Derneği, 2002

_______________________________________

*Ancak unutulmaması gereken bişey var ki o da taze sebze ve meyveler C vitaminin en iyi kaynakları.Bu yüzden her tip besini dengeli şekilde beslenme düzenimiz içine dağıtabilmemiz gerekiyor. Konserve besinleri alırken son kullanma tarihi ve kutuların yıpranmamış olmasına da dikkat etmelisiniz; aksi halde, sağlığı güçlendirmek yerine hasta olma tehlikesi de var.